Witamina E nazywana jest potocznie “witaminą młodości”, pod jej nazwą kryje się osiem jej postaci rozpuszczalnych w tłuszczach, które należą do grupy antyoksydantów. Jej niedobór w diecie przyspiesza proces starzenia się organizmu, a ona sama jest biologicznym przeciwutleniaczem identycznie, jak witamina A czy beta karoten. Witamina E nie jest syntetyzowana przez organizm dlatego musi być dostarczana w diecie z zewnątrz, organizm magazynuje ją w wątrobie, sercu, przysadce mózgowej, macicy, jądrach, nadnerczach, krwi i w tkance tłuszczowej jednak wymaga regularnego dostarczania ponieważ organizm nie przechowuje jej zbyt długo bo zaledwie kilka dni.
Wyróżnia się następujące formy witaminy E
- Tokoferol alfa, beta, gamma i delta z nasyconym łańcuchem izoprenowym – tokoferol jest formą najbardziej aktywną wykazującą właściwości przeciwzapalne.
- Tokotrienol alfa, beta, gamma i delta z nienasyconym łańcuchem izoprenowym.
WŁAŚCIWOŚCI ZDROWOTNE WITAMINY E
Witamina E chroni spożyte przez organizm tłuszcze przed utlenianiem i wykazuje właściwości:
- Immunologiczne. Niedobór witaminy E wpływa na zwiększenie tendencji erytrocytów do hemolizy (rozpad krwinek czerwonych). Witamina E wpływa korzystnie na odpowiedź immunologiczną (aktywacja limfocytów pomocniczych Th i komórek NK), zwiększa płynność i elastyczność błony komórkowej erytrocytów, wpływa na oddychanie komórkowe (mikrokrążenie).
- Przeciwzapalne
- Przeciwzakrzepowe
- Zmniejsza syntezę białka CRP
- Przeciwnowotworowe, działanie antyoksydacyjne
- Właściwości przeciwmiażdżycowe, ochrona śródbłonka. Śródbłonek to wyściółka naczyń krwionośnych i limfatycznych, jego dysfunkcja jest powodem wielu chorób naczyniowych (miażdżycy, zapalenia żył, nadciśnienia tętniczego, reakcji zapalnych, powstawania obrzęków (śródbłonek pełni funkcje filtracyjne w kłębuszkach nerkowych i w mózgu)
- Przeciwzakrzepowe
NIEDOBÓR WITAMINY E POWODUJE
- Przyspiesza proces starzenia się organizmu
- Choroby układu immunologicznego
- Powoduje nerwowość, drażliwość
- Zwiększona tendencja do hemolizy (rozpadu krwinek czerwonych)
- Zwiększa ryzyko zachorowania na miażdżycę
- Zwiększa zachorowalność na zakrzepicę żył głębokich i powstawanie żylaków
- Zwiększa zachorowanie na choroby serowo-naczyniowe (niedokrwienie serca, zawał, dławica sercowa, nadciśnienie tętnicze)
- Zwiększa ryzyko chorób nowotworowych w tym białaczkę, raka prostaty
- Przyczynia się do degeneracji neuronów, otępienia umysłowego, zwiększonego ryzyka wystąpienia choroby Alzheimera, Parkinsona
- Odpowiada za choroby oczu: zaćmę, zwyrodnienie plamki żółtej, starczowzroczność (nieumiejętność czytania z bliska)
- Osłabienie i skurcze mięśni
- Miopatie i neuropatie (sztywność, mięśni, skurcze, osłabienie mięśni), dysforia mięśniowa (osłabienie, zwyrodnienie tkanki mięśniowej)
- Drganie powiek
- Dysplazja oskrzelowo- płucna u noworodków (to choroba płuc występująca głównie u wcześniaków zaraz po porodzie, która uniemożliwia samodzielne oddychanie)
- Retinopatia wcześniacza
- Dieta uboga w selen
- Dieta uboga w witaminę C
- Stres oksydacyjny więcej przeczytasz tutaj: https://blessyou.pl/stres-oksydacyjny-przyczyny-zapobieganie/
ZWIĘKSZONE ZAPOTRZEBOWANIE NA WITAMINĘ E
- Dieta bogata w wielonienasycone kwasy tłuszczowe PUFA tj. omega 6 i niektóre omega 3 zwiększa zapotrzebowanie na witaminę E . (PUFA z rodziny n-6) kwas linolowy : olej sojowy, arachidonowy : słonecznikowy, dokozapentaenowy : olej kukurydziany, olej z pestek winogron, kwas a- linolenowy (PUFA z rodziny n-3): olej rzepakowy, lniany
- Nadużywanie alkoholu
- Kobiety w ciąży i karmiące
- Wcześniaki, noworodki
- Małe dzieci
- Osoby starsze
- Palenie papierosów
- Przyjmowane doustnych środków antykoncepcyjnych oraz terapii hormonalnej zastępczej
- Nadużywanie alkoholu
- Osoby poddane zbyt dużej ekspozycji na promienie słoneczne
- Zaburzenia wchłaniania pokarmów : celiakia, zapalenie jelit
- Zapalenie trzustki
- Choroby oczu (zaćma, zwyrodnienie plamki żółtej, zapalenie błony naczyniowej oka)
- Zaburzenia centralnego i obwodowego układu nerwowego (choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, epilepsja, stwardnienie rozsiane)
- Choroby sercowo-naczyniowe, niedokrwienie mięśnia sercowego
- Udar
- Miażdżyca
- Cukrzyca
- Nowotwory
- Mukowiscydoza
- Choroby stawów (przewlekłe reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa)
- Choroby wątroby w tym zapalenie wątroby typu B i C
- Ostre zapalenie trzustki
- Menopauza – suplementacja witaminy E łagodzi negatywne skutki menopauzy
OBJAWY NIEDOBORU WITAMINY E
- Odkładanie się złogów lipofuscyny związane z wewnątrzkomórkowym starzeniem się organizmu. Złogi lipofuscyny odkładają się min. w nerkach, sercu, tkance nerwowej, nadnerczach lub w komórkach skóry tak zwane plamy wątrobowe (kwiatki starości).
- Podatność na infekcje
- Zaburzenia funkcji tarczycy
- Zaburzenia pracy serca, dławica sercowa
- Miażdżyca
- Choroby zapalne
- Spadek libido
- Osłabiona pamięć i koncentracja
- Rozdrażnienie, nerwowość
- Bezpłodność, zanik narządów rodnych
- Stres oksydacyjny
- Podwyższony poziom złego cholesterolu
- Nadciśnienie tętnicze
- PMS zespół napięcia przedmisiączkowego
- Zaćma
- Anemia, niedokrwistość hemolityczna
- Nowotwór prostaty
- Białaczka
- Przewlekłe zmęczenie
- Zmarszczki
- Cellulit
- Słabość mięśni, skurcza mięśni
- Choroby niedokrwienne serca
- Żylaki, żylaki odbytu
- Zakrzepica
ZNACZENIE WITAMINY E W KOSMETYCE
Witamina E w kosmetyce doceniana jest od lat, stanowi dodatek do kremów, balsamów, maseczek o działaniu regenerujących warstwę lipidową skóry, stosowana w terapiach przeciwzmarszczkowych i przeciwstarzeniowych, jej działanie jest niczym eliksir młodości.
- Odmładzające na skórę -witamina E wpływa korzystnie na warstwę lipidową skóry – wygładza, nawilża, rozjaśnia skórę nadaje jej blasku i młodzieńczego wyglądu, redukuje wpływ wolnych rodników, wyraźnie spłyca zmarszczki. Można ją dodawać do kremów, balsamów, maseczek lub aplikować bezpośrednio na skórę.
- Witamina E stosowana jest w leczeniu oparzeń i skaleczeń -przyspiesza regeneracje naskórka (w przypadku oparzeń czy skaleczeń można zaaplikować ją bezpośrednio na skórę, po niedługim upływie czasu skóra przestanie piec, naskórek szybciej zregeneruje się.
WCHŁANIANIE WITAMINY E POPRAWIA
- Witamina A
- Witamina C
- Kompleks witamin z grupy B
- Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe
- Selen
WPŁYW NIEDOBORU WITAMINY E NA NIEPŁODNOŚĆ
- Badania przeprowadzone na myszach dowiodły, że niedobór witaminy E wpływał na niepłodność myszy, u których płodność wróciła po wprowadzeniu witaminy E do diety.
- Niedobór witaminy E ma związek z występowaniem zespołu poronień nawykowych u kobiet
- Suplementacja witaminy E wpływa korzystnie z poprawę jakości nasienia u mężczyzn, witamina E poprawia wchłanianie witaminy C i selenu, które są kluczowe w leczeniu niepłodność męskiej.
Zalecane dzienne spożycie RDA zostało określone na 15 mg / dobę dla osób dorosłych powyżej 19 r.ż. i starszych w tym zarówno kobiet i mężczyzn, a dla kobiet karmiących 19 mg / dobę. Jednak zapotrzebowanie faktyczne na witaminę E zwiększa się wraz z ilością spożywanych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych PUFA (im więcej w diecie kwasów PUFA, tym większe organizm wykazuje zapotrzebowanie na witaminę E. Dzieje się tak dlatego, że rolą witaminy E jest ochrona spożytych tłuszczy przed ich utlenianiem się w organizmie, potocznie mówiąc “jełczeniem”, zatem im więcej tłuszczy PUFA w diecie, tym większe jest zapotrzebowanie na witaminę E.
KWASY TŁUSZCZOWE PUFA, KTÓRE ZWIĘKSZAJĄ ZAPOTRZEBOWANIE NA WITAMINĘ E
- Olej sojowy
- Olej słonecznikowy
- Olej rzepakowy
- Olej kukurydziany
- Olej z pestek winogron
- Olej sezamowy
- Olej lniany
- Olej krokoszowy
ŹRÓDŁA WYSTĘPOWANIA WITAMINY E
Zawartość witaminy E w wybranych produktach w 100 g części jadalnej
- Olej słonecznikowy 46,71 mg / 100 g produktu
- Orzechy laskowe 38,71 mg / 100 g produktu
- Majonez domowy z olejem słonecznikowym 36,07 mg / 100 g produktu
- Olej rzepakowy tłoczony na zimno 29,0 mg / 100 g produktu
- Pestki słonecznika 27,81 mg / 100 g produktu
- Margaryna miękka 80% tłuszczu 27,72 mg / 100 g produktu
- Olej rzepakowy 26,73 mg / 100 g produktu
- Pestki dyni 26,00 mg / 100 g produktu
- Migdały 24,00 mg / 100 g produktu
- Majonez domowy z olejem rzepakowym 20,70 mg / 100 g produktu
- Margaryna twarda 80% tłuszczu 16,82 mg / 100 g produktu
- Olej kukurydziany 14,30 mg / 100 g produktu
- Olej sojowy 12,58 mg / 100 g produktu
- Oliwa z oliwek 11,95 mg / 100 g produktu
- Orzechy arachidowe 9,10 mg / 100 g produktu
- Chipsy solone 8,28 mg / 100 g produktu
- Chipsy paprykowe 7,86 mg / 100 g produktu
- Chipsy bekonowe 6,85 mg / 100 g produktu
- Sałatka jarzynowa z warzyw gotowanych z majonezem 6,74 mg / 100 g produktu
- Surówka z cykorii i jabłek 6,72 mg / 100 g produktu
- Łosoś smażony 5,38 mg / 100 g produktu
- Surówka z porów i jabłek 5,34 mg / 100 g produktu
- Orzechy pistacjowe 5,20 mg / 100 g produktu
- Sałata zielona z olejem 5,03 mg / 100 g produktu
- Śledź w oleju 4,70 mg / 100 g produktu
- Węgorz wędzony 4,0 mg / 100 g produktu
- Kotlet schabowy panierowany smażony 3,91 mg / 100 g produktu
- Otręby pszenne 3,81 mg / 100 g produktu
- Paprykarz szczeciński 3,58 mg / 100 g produktu
- Wątróbka smażona 3,37 mg / 100 g produktu
- Łosoś z rusztu 3,28 mg / 100 g produktu
- Pietruszka liście 3,16 mg / 100 g produktu
- Papryka zielona 3,10 mg / 100 g produktu
- Morele suszone 3,03 mg / 100 g produktu
- Papryka czerwona 2,90 mg / 100 g produktu
- Sardynka w oleju 2,70 mg / 100 g produktu
- Orzechy włoskie 2,60 mg / 100 g produktu
- Masło ekstra 2,52 mg / 100 g produktu
- Jabłka suszone 2,50 mg / 100 g produktu
- Śledź solony 2,30 mg / 100 g produktu
- Koncentrat pomidorowy 30% 2,30 mg / 100 g produktu
- Sardynka w pomidorach 2,30 mg / 100 g produktu
- Łosoś świeży 2,23 mg / 100 g produktu
- Żółtko jaja kurzego 2,15 mg / 100 g produktu
- Kapusta włoska 2,0 mg / 100 g produktu
- Oliwki zielone konserwowe 1,99 mg / 100 g produktu
- Jagody czarne mrożone 1,88 mg / 100 g produktu
- Płatki owsiane 1,80 mg / 100 g produktu
- Mak niebieski 1,80 mg / 100 g produktu
- Pstrąg świeży 1,71 mg / 100 g produktu
- Jarmuż 1,70 mg / 100 g produktu
- Kapusta czerwona 1,70 mg / 100 g produktu
- Kapusta biała 1,6 mg / 100 g produktu
- Śledź wędzony “Pikling”1,60 mg / 100 g produktu
- Brokuły 1,30 mg / 100 g produktu
- Sandacz świeży 1,26 mg / 100 g produktu
- Salami popularne 1,26 mg / 100 g produktu
- Makrela świeża 1,25 mg / 100 g produktu
Źródło: “Wartości odżywcze wybranych produktów spożywczych i typowych potraw” Hanna Kunachowicz, Irena Nadolna, Krystyna Iwanow, Beata Przygoda, “Mikroskładniki Odżywcze” Uwe Ggröber Tuning Metaboliczny – Profilaktyka- Leczenie Słowa wstępne Bruce N. Ames, Abram Hoffer oraz Gerhard Uhlenbruck Redakcja wydania I polskiego Agnieszka Piwowar.
