Witamina A jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach, jest antyoksydantem, który działa ochronnie na organizm co sprawia, że jest czynnikiem zapobiegającym miażdżycy i powstawaniu chorób nowotworowych. Witamina A jest niezbędna w procesie tworzenia nowych komórek, co ma szczególne znaczenie w procesie odporności organizmu. Ponadto jej dużą rolę przypisuje się w dbałości o zachowanie dobrego widzenia, stanu nabłonka skóry i błon śluzowych.
Wyróżnia się następujące źródła witaminy A
- Retinol
- Karotenoidy (barwniki)
Źródłem witaminy A są pokarmy pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. W produktach zwierzęcych witamina A występuje w postaci retinolu i jego pochodnych, w produktach roślinnych występuje w postaci karotenoidów (prowitaminy A). Do grupy karotenoidów (barwników) najważniejszym w żywieniu człowieka jest beta karoten. Karotenoidy są słabiej wykorzystywane przez organizm bo w 1/6 w stosunku to retinolu. Oba składniki zarówno witamina A, jak i beta karoten są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, oba te związki w pożywieniu w produktach występują łącznie, dlatego należy pamiętać, że oba są równie ważne w diecie, więc jeśli suplementujemy witaminę A należy również zadbać o uzupełnienie beta karotenu.
Witamina A w organizmie pełni funkcje pierwszej linii obrony przeciwko zakażeniom bakteryjnym, wirusowym i pasożytniczym. Syntezuje przeciwciała, aktywuje makrofagi, komórki NK i limfocyty. Uwaga! kobiety w ciąży nie zaleca się przekraczania dziennej dawki witaminy A ustalonej w kompleksie witaminowym przeznaczonym dla kobiet w ciąży. Witaminę A znajdziemy w tłuszczach zwierzęcych, maśle, tłustych serach, żółtku jaja, których spożywanie nawet w okresie ciąży nie jest szkodliwe a wręcz wskazane za wyjątkiem wątróbki, pasztetów, których to pokarmów nie należy spożywać w nadmiarze.
Beta karoten – to jeden z 600 występujących karotenoidów w przyrodzie, z których 50 wykazuje aktywność prowitaminy A. Jest naturalnym antyoksydantem rozpuszczalnym w tłuszczach, aktywuje prowitaminę A, jest aktywatorem odpowiedzi immunologicznej, pobudza aktywność komórek NK i proliferacji komórek B i T. Bogatym źródłem beta karotenu są owoce i warzywa o barwie żółtej, czerwonej i pomarańczowej, których w diecie nie powinno zabraknąć (np. soki marchwiowe, pomarańczowe, czerwona, pomarańczowa i żółta papryka i inne owoce i warzywa o zbliżonej barwie).
WŁAŚCIWOŚCI ZDROWOTNE WITAMINY A
- Cykl przemian barwników siatkówki, przekształcanie energii świetlnej na impulsy nerwowe w mózgu w procesie widzenia
- Proliferacja (zdolność namnażania) i różnicowanie komórek nabłonka i tkanek (błon śluzowych ust, jelit, macicy), nabłonka dróg oddechowych (dojrzewanie płuc), skóry, tkanki kostnej, nabłonka plemnikotwórczego.
- Metabolizm hormonów tarczycy, synteza hormonów steroidowych (np. testosteronu), synteza androgenów i estrogenów
- Wzrost i rozwój embrionu i łożyska
- Prawidłowy rozwój układu limfatycznego, synteza przeciwciał, aktywacja makrofagów, komórek NK i limfocytów
- Prawidłowy rozwój oczu, uszu,
- Prawidłowy rozwój skóry i włosów
- Prawidłowy rozwój kości i zębów
- Prawidłowy rozwój komórek rozrodczych
- Prawidłowy rozwój błon śluzowych (np. płuc)
- Ochrona skóry i błon śluzowych (pierwsza linia obrony przeciwko zakażeniom bakteryjnym, wirusowym i pasożytniczym)
- Właściwości antynowotworowe, ochrona funkcji antyoksydacyjnych, hamowanie promotorów guza nowotworowego, zapobieganie transformacji nowotworowej
- Transport żelaza (mobilizacja, wbudowywanie)
ZWIĘKSZONE ZAPOTRZEBOWANIE NA WITAMINĘ A
- Ciąża, noworodki, karmienie piersią
- Dzieci z nawracającymi infekcjami
- Przewlekłe zakażenia
- Nadczynność tarczy
- Gorączka
- Zabiegi operacje
- Choroby wątroby (marskość, wirusowe zapalenie, stłuszczenie)
- Stres
- Toksyny
- Odra
- Ospa wietrzna
- Nawracające infekcje
- Choroby wyniszczające
- Nadużywanie alkoholu
- Palenie papierosów
- Dieta wegetariańska
- Niedożywienie
- Niedobór białka
- Przewlekła biegunka
- Choroby jelit (choroba Crohna, celiakia, pasożyty jelit)
- Niedobór cynku (cynk jest niezbędny do prawidłowego metabolizmu witaminy A)
CZYNNIKI PROWADZĄCE DO NIEDOBORÓW WITAMINY A
- Palenie tytoniu
- Nadużywanie alkoholu
- Przyjmowanie antybiotyków
- Przyjmowanie leków zobojętniających kwas solny
- Środki przeczyszczające
- Niedobór cynku
OBJAWY NIEDOBORU WITAMINY A
- Zmęczenie
- Podatność na infekcje
- Zakażenia dróg oddechowych, zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc (zmniejszenie usuwania śluzu przez system transportu śluzowo-rzęskowy)
- Zmęczenie
- Utrata apetytu
- Utrata węchu
- Suchość gałki ocznej, zespół suchego oka
- Upośledzenie widzenia, utrata wzroku
- Upośledzona adaptacja oka do zmian natężenia światła (jasno, ciemno)
- Kurza ślepota
- Zmętnienie rogówki
- Barwnikowe zwyrodnienie siatkówki
- Anemia oporna na leczenie żelazem
- Obniżona płodność u mężczyzn
- Upośledzenie syntezy testosteronu
- Sucha pomarszczona skóra z tendencją do łuszczenia się
- Trądzik, ciężka postać trądziku
- Włosy suche, łamliwe
- Wczesne siwienie
- Paznokcie kruche i łamliwe
- Obniżona odporność
- Upośledzenie słyszenia, wzrost podatności na uszkodzenie słuchu
- Wzrost ryzyka występowania nowotworów (prostaty, sutka, krtani, przełyku, ust, żołądka, jelit, płuc, sromu, szyjki macicy, czerniaka, gruczolaka)
- Zapalenie dziąseł, zapalenie jamy ustnej
- Zanik nabłonka jelit (biegunki, zaburzenie wchłaniania jelitowego)
- Wady rozwojowe u płodu (narząd słuchu, układ pokarmowy, drogi moczowo-płciowe, wodogłowie)
- Nadczynność tarczycy
- Schorzenia błon śluzowych np. afty, wysychający nieżyt nosa
- Zakażenie wirusem HIV (przerwanie bariery nabłonka pochwowego, zwiększenie ryzyka przenoszenia zakażenia)
WPŁYW WITAMINY A NA PŁODNOŚĆ
- Witamina A jest niezbędna do syntezy testosteronu, androgenów i estrogenów
- Wpływa na tworzenie prawidłowej budowy nabłonka plemnikotwórczego
- Wpływa na tworzenie prawidłowej budowy błony śluzowej macicy (endometrium)
- Jest niezbędna do prawidłowej oogenezy (procesu tworzenia komórek jajowych w jajnikach)
- Jest niezbędna do prawidłowej spermatogenezy (procesu powstawania i dojrzewania plemników w jądrach)
UWAGI
- Według normy NOAEL uważa się, że bezpieczne dzienne spożycie witaminy A u zdrowych dorosłych osób wynosi 3 000 ug retinolu = 10 000 IU na dobę a suplementacja większymi dawkami powinna być ustalana przez lekarza.
WITAMINA A W OKRESIE CIĄŻY
Witamina A jest niezbędna do prawidłowego rozmnażania i rozwoju płodu, zarówno jej niedobór, jak i nadmiar w diecie wykazuje działanie teratogenne (negatywnie wpływające na rozwój płodu w łonie matki) dlatego należy zwrócić uwagę na dostarczenie w okresie cięży odpowiedniej dawki witaminy A (1 000 – 2 500 IU / dobę, zwłaszcza w 2 i 3 trymestrze ciąży. Należy też unikać częstego spożywania wątróbki, która zawiera niezwykle wysoką dawkę witaminy A.
WCHŁANIANIE WITAMINY A POPRAWIA
- Kompleks witamin z grupy B
- Witaminy C, D, E
- Wapń
- Cynk
ŹRÓDŁA WYSTĘPOWANIA WITAMINY A W 100 g PRODUKTU
- Wątroba cielęca 21 927 ug oraz 160 ug beta karotenu /100 g produktu
- Wątroba wołowa 14 400 ug oraz 950 ug beta karotenu /100 g produktu
- Wątroba wieprzowa 13 000 ug oraz 11 ug beta karotenu /100 g produktu
- Wątróbka kurczaka 9 304 ug oraz 21 ug beta karotenu /100 g produktu
- Pasztet pieczony 2 225 ug/100 g oraz 115 ug beta karotenu /100 g produktu
- Kiszka pasztetowa 1 834 ug oraz 43 ug beta karotenu /100 g produktu
- Marchew 1 656 ug oraz 9 938 ug beta karotenu /100 g produktu
- Pasztet z kurczaka pieczony 1 362 ug oraz 14 ug beta karotenu /100 g produktu
- Surówka marchew z jabłkiem 1 249 ug oraz 7 497 ug beta karotenu /100 g produktu
- Marchew gotowana, zasmażana 1 217 ug oraz 7 079 ug beta karotenu /100 g produktu
- Pietruszka liście 902 ug oraz 5 410 ug beta karotenu /100 g produktu
- Węgorz wędzony 940 ug oraz 0 ug beta karotenu/100 g produktu
- Margaryna miękka 70% tłuszczu 900 ug oraz 0 ug beta karotenu/100 g produktu
- Jarmuż 892 ug oraz 5 350 ug beta karotenu /100 g produktu
- Żółtko jaja kurzego 886 ug oraz 29 ug beta karotenu /100 g produktu
- Masło extra 814 ug oraz 380 ug beta karotenu /100 g produktu
- Margaryna miękka lub twarda 80% tłuszczu 750 ug oraz 0 ug beta karotenu /100 g produktu
- Szpinak gotowany, zasmażany 729 ug oraz 4 097 ug beta karotenu /100 g produktu
- Szpinak 707 ug oraz 4 243 ug beta karotenu /100 g produktu
- Pasztet podlaski z kurczaka 671 ug oraz 6 ug beta karotenu /100 g produktu
- Boćwina 670 ug oraz 4 020 ug beta karotenu /100 g produktu
- Szczaw 641 ug oraz 3 848 ug beta karotenu /100 g produktu
- Margaryna miękka 45% tłuszczu 600 ug oraz 0 ug beta karotenu /100 g produktu
- Sok marchwiowy 580 ug oraz 3 478 ug beta karotenu /100 g produktu
- Koncentrat pomidorowy 30% 575 ug oraz 3 449 ug beta karotenu/100 g produktu
- Szczypiorek 547 ug oraz 3 400 ug beta karotenu /100 g produktu
- Papryka czerwona 528 ug oraz 3 165 ug beta karotenu /100 g produktu
- Ser rokpol pełnotłusty 521 ug oraz 391 ug beta karotenu /100 g produktu
- Dynia 496 ug oraz 2 974 ug oraz beta karotenu /100 g produktu
- Morele suszone 1 307 ug oraz 7 842 ug beta karotenu /100 g produktu
- Se cheddar pełnotłusty 382 ug oraz 286 ug beta karotenu /100 g produktu
- Tuńczyk w wodzie 370 ug oraz 0 ug beta karotenu /100 g produktu
- Serek typu “Fromage” 362 oraz 174 ug beta karotenu /100 g produktu
- Koper ogrodowy 350 ug oraz 2 100 ug beta karotenu /100 g produktu
- Ser tylżycki pełnotłusty 350 ug oraz 262 ug beta karotenu /100 g produktu
- Ser ementaler pełnotłusty 297 ug oraz 223 ug beta karotenu /100 g produktu
- Ser salami pełnotłusty 289 ug oraz 215 ug beta karotenu /100 g produktu
- Ser brie pełnotłusty 285 ug oraz 122 ug beta karotenu /100 g produktu
- Ser gouda tłusty 276 ug oraz 207 ug beta karotenu /100 g produktu
- Jaja kurze całe 272 oraz 13 ug beta karotenu /100 g produktu
- Ser edamski tłusty 269 ug oraz 201 ug beta karotenu /100 g produktu
- Cykoria 264 ug oraz 1 586 ug beta karotenu /100 g produktu
- Morele 254 ug oraz 1 523 ug beta karotenu /100 g produktu
- Ser parmezan 253 ug oraz 107 ug beta karotenu /100 g produktu
- Śmietana kremowa 30% tłuszczu 249 ug oraz 18 ug beta karotenu /100 g produktu
- Ser camembert pełnotłusty 232 ug oraz 99 ug /100 g produktu
- Filety z makreli z warzywami 212 ug oraz 910 beta karotenu /100 g produktu
- Mleko pełne w proszku 199 ug oraz 149 ug beta karotenu/100 g produktu
- Sałata 192 ug oraz 1 153 ug beta karotenu /100 g produktu
- Melon 183 ug oraz 1 100 ug beta karotenu /100 g produktu
- Sos keczup 175 ug oraz 1 049 ug beta karotenu /100 g produktu
- Serek topiony edamski 174 oraz 75 ug beta karotenu /100 g produktu
- Śliwki z pestką suszone 154 ug oraz 925 ug beta karotenu /100 g produktu
- Brokuły 153 ug oraz 920 ug beta karotenu /100 g produktu
- Tuńczyk w oleju 152 ug oraz 0 ug beta karotenu /100 g produktu
- Śmietana 18% tłuszczu 150 ug oraz 112 ug beta karotenu /100 g produktu
- Sałatka pikantna z makreli 144 ug oraz 576 ug beta karotenu /100 g produktu
- Por 140 ug oraz 885 ug beta karotenu /100 g produktu
- Kapusta pekińska 140 ug oraz 840 ug beta karotenu /100 g produktu
- Ser typu “Feta” 135 ug oraz 60 ug beta karotenu /100 g produktu
- Papryka czerwona konserwowa 133 ug oraz 800 ug beta karotenu /100 g produktu
- Sałatka z dorsza 119 ug oraz 696 ug beta karotenu /100 g produktu
- Dżem morelowy niskosłodzony 111 ug oraz 668 ug beta karotenu /100 g produktu
- Śledzie marynowane rolmopsy 110 ug oraz 599 ug beta karotenu /100 g produktu
- Pomidor 107 ug oraz 640 ug beta karotenu /100 g produktu
- Szparagi 101 ug oraz 608 beta karotenu /100 g produktu
- Śmietanka 12% tłuszczu 100 ug oraz 75 ug beta karotenu /100 g produktu
- Makrela świeża 100 ug oraz 0 ug beta karotenu /100 g produktu
- Brzoskwinia 99 ug oraz 595 beta karotenu /100 g produktu
- Paprykarz szczeciński 61 ug oraz 347 ug beta karotenu /100 g produktu
Źródło: “Wartości odżywcze wybranych produktów spożywczych i typowych potraw” Hanna Kunachowicz, Irena Nadolna, Krystyna Iwanow, Beata Przygoda, “Mikroskładniki Odżywcze” Uwe Ggröber Tuning Metaboliczny – Profilaktyka- Leczenie Słowa wstępne Bruce N. Ames, Abram Hoffer oraz Gerhard Uhlenbruck Redakcja wydania I polskiego Agnieszka Piwowar.
8 czerwca, 2018
Witam
czy jest różnica między witaminą w kapsułkach a w tabletkach, jeżeli mają tą samą dawkę?
Zakupiłam w intrenecie:
FOREST WITAMINA A 10.000iu RETINOL NATURALNA
8 czerwca, 2018
Witaminy A,D,E i K to witaminy rozpuszczalne w tłuszczach dlatego te w kapsułkach z dodatkiem oleju lepiej się wchłaniają, natomiast jeśli chodzi o te w tabletkach twardych zaleca się ich przyjmowanie w trakcie posiłku z dodatkiem tłuszczu np. sałatka z oliwą lub chleb z masłem.